"Wspomnienia z martwego domu" Fiodor Dostojewski

"Wspomnienia z martwego domu" Fiodor Dostojewski, Tyt. oryg. Записки из Мёртвого дома, Wyd. MG, Str. 208

"Wspomnienia z martwego domu" to najbardziej osobiste dzieło Fiodora Dostojewskiego.

Są w sercu każdego z nas zapisani autorzy, których dzieła wiele dla nas znaczą. U mnie pośród wielu współczesnych autorów miejsce znalazło się również dla cenionych klasyków, w tym dla wspaniałego Fiodora Dostojewskiego, którego najbardziej osobiste dzieło nadrobiłam z ogromną przyjemnością.

Bez wątpienia mimo niewielkiej ilości stron nie jest to ani lektura łatwa, ani do przeczytania w jeden wieczór. Wymaga zaangażowania ze strony czytelnika, zatrzymania się nad tekstem, porozmyślania nad tym co przydarzyło się w przeszłości i jak odbija się to na teraźniejszości. I choć autor posługuje się cudownym językiem a jego opowieść jest piekielnie obrazowa to natłok emocji czasami jest zbyt silny, by kontynuować lekturę.

Fiodor Dostojewski przynależąc do Koła Pietraszewskiego widział, że wiele ryzykuje, ale nie spodziewał się, że w roku 1849 spadnie na niego wyrok śmierci. Szczęściem w nieszczęściu okazała się decyzja cara, który rozstrzelanie zamienił na cztery lata ciężkiej pracy w syberyjskim więzieniu. I choć był to okres pełen bólu, cierpienia i nieopisanego lęku to pozwoliło autorowi zebrać doświadczenia, które przełożył na dzieło swojego życia.

Fabuła lektury opowiada o szlachcicu skazanym na dziesięć lat więzienia za zabójstwo swojej żony. Jego oczami poznajemy świat za bramą więzienia, poznajemy więźniów i ich prywatne historie a także panujące tam zasady oraz subtelne naginanie prawa. Bohaterowie pojawiający się na kartach tej powieści to ludzie zmęczeni, wręcz okrutni i bardzo egoistyczni. Pozbawieni wygód, zredukowani do najniższej warstwy, zmuszeni do ciężkiej pracy pokazują prawdziwą ludzką naturę, która często przyprawia o dreszcz przerażenia a bohater nie rzadko opowiada o licznych bójkach czy bezwzględnej walce o przetrwanie.

Chociaż "Wspomnienia z martwego domu" napisane są charakterystycznym stylem Fiodora Dostojewskiego to jednak odnosi się wrażenie, że to zupełnie inna powieść niż te wcześniejsze autora. Owszem, bardzo osobista, ale również mniej filozoficzna a bardziej stawiająca na ludzkie okrucieństwo. Wciąż jednak mierzymy się z rewelacyjnie wykreowanymi sylwetkami psychologicznymi a literatura obozowa nabiera intensywniejszego wydźwięku poprzez uchwycenie detali, które jak się wydaje, tylko autor potrafi ująć w tak dosadny i jednocześnie intensywny sposób.